Theo quan niệm từ xa xưa của người Tày, Nùng ở Cao Bằng, xôi ngũ sắc do năm màu sắc tạo thành một tổng thể, tượng trưng cho âm dương ngũ hành, cho tình đoàn kết của các dân tộc anh em. Nhưng mỗi màu sắc cũng có thể đứng độc lập, mang ý nghĩa riêng.
Xôi ngũ sắc được dâng kính lên tổ tiên vào các dịp lễ, tết, hiếu hỷ. Món xôi thơm dẻo, ngọt mềm, béo ngậy nhưng không hề ngấy, lan tỏa hương vị khó phai. Xôi ngũ sắc có thể ăn kèm với muối vừng, thịt lợn, thịt gà rất ngon. Nếu có dịp đến thăm Cao Bằng, nhất là dịp Thanh minh vào tháng 3 Âm lịch, du khách đừng bỏ lỡ cơ hội được thưởng thức món xôi ngũ sắc tuyệt vời.
Xôi ngũ sắc chuẩn vị Tày
1. Các bước làm xôi ngũ sắc từ rau củ quả đơn giản
1.1. Nguyên liệu chuẩn bị
- 1,5 kg gạo nếp
- 1 bó lá cẩm
- 1 bó lá dứa
- 1/2 quả gấc
- 100 gram nghệ tươi
- 5 thìa cà phê muối
- Rượu trắng
- 3 muỗng cà phê đường
- 3 muỗng canh nước cốt dừa
1.2. Cách thực hiện
1.2.1. Sơ chế nguyên liệu và tạo màu
- Vo sạch gạo nếp, ngâm qua đêm. Rửa sạch lá cẩm, lá dứa để ráo.
- Nghệ tươi rửa sạch, bỏ vỏ, giã nhuyễn rồi đổ 1 lít nước vào, lọc lấy nước màu vàng và bỏ bã nghệ.
- Lá cẩm cắt khúc, cho vào nồi đun sôi với 1 lít nước cỡ 10 phút, khi nước ra màu tím bạn lọc lấy phần nước tím và vớt bỏ lá đi.
- Lá dứa cho vào máy xay sinh tố xay thật nhuyễn, đổ vào 1 lít nước lọc, bóp lấy nước cốt màu xanh qua rây, bỏ bã đi.
- Cho thịt quả gấc vào chén với 1 chút rượu trắng, đeo bao tay nilon vào bóp thật kỹ cho phần thịt gấc tách hết ra khỏi hạt, bỏ hạt đi.
1.2.2. Ngâm màu gạo và làm xôi ngũ sắc
- Chia gạo nếp đã ngâm mềm làm 5 phần, mỗi phần ngâm 3 giờ với một loại nước màu đã chuẩn bị gồm: tím, xanh, vàng, thêm 1 muỗng canh nước cốt dừa, 1 muỗng cà phê đường và muối.
- Còn 2 phần nếp còn lại: trộn đều 1 phần với thịt gấc và 1 muỗng cà phê muối. Còn phần kia giữ nguyên màu nếp trắng và trộn với 1 muỗng cà phê muối.
- Gạo nếp ngâm xong cho vào xửng hấp, có thể dùng giấy nến để ngăn các loại màu xôi và hấp với lửa lớn cho xôi nở chín đều.
- Sau 30 phút dùng đũa để xới tơi, nếu xôi hơi khô thì rưới thêm chút nước lên trên.
- Hấp tiếp cho đến khi xôi chín mềm thì tắt bếp, bắc nồi xuống.
- Chan thêm ít nước cốt dừa lên trên mặt xôi và thưởng thức.
Làm xôi ngũ sắc từ rau củ quả vô cùng đơn giản
Sau khi hoàn thành ta có một dĩa xôi ngũ sắc vô cùng bắt mắt. Chỉ cần bỏ ra chút thời gian đã có thể thực hiện một món ăn vừa đẹp mắt vừa thơm ngon. Bạn hãy nhanh tay lưu lại công thức có một không hai này nhé!
Xem thêm tại: Cách nấu xôi vò thơm ngon tại nhà
2. Xôi mít ngũ sắc từ hoa đậu biếc ngất ngây
2.1. Bạn cần có
- Gạo nếp: 1 kg
- Mít chín: 300 gram
- Lá cẩm: 100 gram
- Lá dứa: 100 gram
- Nghệ tươi: 200 gram
- Hoa đậu biếc tươi hoặc khô: 100 gram
- Nước dừa: 500 ml
2.2. Cách làm xôi mít ngũ sắc thơm ngon bắt mắt
2.2.1. Sơ chế và tạo màu cho xôi
- Gạo vo sạch đem ngâm nước 6 – 8 tiếng cho gạo nở mềm.
- Mít đem tách múi, rạch 1 đường dọc lấy hột mít ra rồi cho vào hộp kín hoặc túi zip, để vào ngăn mát tủ lạnh.
- Nghệ tươi rửa sạch, bỏ vỏ, giã nhuyễn, đổ 1 lít nước vào, lọc lấy nước màu vàng và bỏ bã nghệ.
- Lá cẩm cắt khúc, cho vào nồi đun sôi với 1 lít nước 10 phút cho nước ra màu tím thì lọc lấy phần nước tím và vớt bỏ lá đi.
- Lá dứa cho vào máy sinh tố xay nhuyễn, đổ vào 1 lít nước lọc, bóp lấy nước cốt màu xanh qua rây, bỏ bã đi.
- Hoa đậu biếc rửa sạch, cho vào nồi đun lửa nhỏ với 1 lít nước 10-15 phút cho hoa ra màu.
2.2.2. Cách làm xôi mít ngũ sắc từ rau củ quả, hoa đậu biếc
- Gạo nếp khi đã ngâm mềm chia thành 5 phần bằng nhau.
- Ngâm riêng 4 phần gạo nếp với các loại nước tạo màu tự nhiên, phần còn lại thì ngâm nước lạnh bình thường trong khoảng 2 – 3 giờ để gạo ngấm màu đẹp.
- Sau đó, vớt gạo nếp ra để ráo, trộn đều 5 loại gạo nếp lại với nhau.
- Cho vào nồi hấp 500ml nước dừa tươi , nấu với lửa vừa cho đến khi sôi.
- Đổ nếp vào nồi hấp, dàn đều và hấp trong vòng 30 phút hoặc có thể nấu xôi bằng nồi cơm điện.
- Xôi chín đem bày ra dĩa, chèn xôi vào làm nhân cho từng múi mít và thưởng thức.
Xôi ngũ sắc mít từ hoa đậu biếc ngất ngây
Xem thêm tại:Cách nấu xôi đậu xanh bằng nồi cơm điện dẻo ngon
3. Cách làm xôi ngũ sắc từ thanh long ruột đỏ của vùng Tây Bắc
3.1. Nguyên liệu thực hiện
- Gạo nếp ngon: 2 kg
- Lá dứa: 1 bó
- Thanh long ruột đỏ: 1 quả
- Bột nghệ
- Gấc: 1/2 quả
- Nước cốt dừa
3.2. Cách làm xôi ngũ sắc từ thanh long ruột đỏ
3.2.1. Sơ chế nguyên liệu
- Gạo nếp vo sạch, ngâm mềm trong nước từ 6 – 8 tiếng.
- Lá dứa rửa sạch, cắt khúc, xay nhuyễn với 1 lít nước và lọc bỏ bã lá.
- Dùng bột nghệ hoà tan với 1 lít nước lọc để thu được phần nước vàng.
- Thanh long ruột đỏ cắt đôi bỏ vỏ, cắt miếng nhỏ và dằm nát rồi pha thêm 1 lít nước vào, lọc qua rây để lấy nước màu tím.
Thanh long ruột đỏ làm cho xôi thêm phần bắt mắt
- Gấc lấy phần thịt ra tô, thêm chút rượu vào trộn đều, bóp thật kỹ thịt gấc để loại bỏ hết phần hạt gấc đi.
3.2.2. Cách làm xôi ngũ sắc từ thanh long ruột đỏ
- Gạo nếp khi đã ngâm mềm chia thành 5 phần bằng nhau.
- Cho 3 phần gạo ngâm với 3 loại nước tạo màu trong khoảng 3 giờ.
- Trộn đều 1 phần gạo với gấc và 1 muỗng cà phê muối.
- Còn 1 phần cuối giữ lại màu trắng và trộn với 1 muỗng cà phê muối.
- Gạo sau khi ngâm với hỗn hợp màu xong đổ ra để ráo, rải đều gạo lên xửng hấp.
- Bắc nồi lên bếp đun nước rồi cho xửng gạo lên hấp 45 phút.
- Cứ cách 10 phút thì mở nắp xửng và đảo đều, lau hơi nước trên nắp.
- Khi gạo đã nở và chín tới, rưới từ từ nước cốt dừa lên cho gạo mềm và thơm hơn.
- Cho thêm chút dầu ăn vào các phần xôi để xôi bóng và ngon hơn.
- Sau đó, hấp xôi thêm 1 – 2 phút nữa và tắt bếp bắc nồi xuống là xong.
Xem thêm tại: Hướng dẫn nấu xôi gấc thơm dẻo ngon tại nhà
4. Cách làm xôi ngũ sắc rực màu trái cây cho dịp lễ
4.1. Bạn cần chuẩn bị
- 500 gram gạo nếp
- 30 gram dâu tây sấy khô
- 30 gram bí đỏ sấy khô
- 30 gram việt quất sấy khô
- 40 gram dâu tằm
4.2. Cách làm xôi ngũ sắc rực màu trái cây tuyệt đẹp
- Xay các loại trái cây khô thành bột rồi để riêng từng loại cho vào bát, thêm lượng nước vừa đủ vào khuấy đều.
- Dâu tằm đem trộn với ít nước lọc rồi ép lấy nước.
- Gạo vo sạch, ngâm mềm và chia thành 5 phần, mỗi phần 100 gram.
- Cho một phần gạo vào 1 bát nước lọc, 4 phần còn lại thì mỗi phần cho vào một bát nước bột trái cây đã hòa tan.
- Ngâm gạo ít nhất 3 giờ cho gạo ngấm đều màu trái cây.
- Sau đó, cho gạo nếp vào xửng, hấp chín khoảng 30 phút là xong.
Làm xôi ngũ sắc đơn giản trong các dịp lễ
Xôi là món ăn quen thuộc của mọi người, có thể xem đây như là món ăn truyền thống của người Việt. Trong các dịp lễ tết, tiệc tùng chúng ta thường thấy xôi xuất hiện trên các mâm cổ. trong đó nếu không kể đến xôi ngũ sắc thì quả là một thiếu sót. Là một món xôi vừa ngon vị, thơm hương lại có màu sắc vô cùng đẹp mắt nếu bỏ lỡ thì thật tiếc. Cách làm món xôi này không hề khó, cũng không cần những nguyên liệu khó tìm, chỉ cần bỏ chút thời gian thì ta đã có thể làm ra món xôi đậm chất người Tày chiêu đãi mọi người rồi.
